Noorwegen (Fjord), 1979, olieverf, 300 x 30 cm

Fors fjord

Ergens in de jaren zeventig was ik een aantal weken in Noorwegen,
vooral om het werk van Edvard Munch te bekijken. In die tijd voel-
de ik me sterk verwant aan hem, al was ik dan minder somber en
wat minder bekwaam. Ik bewonder nog steeds zijn teken- en schil-
derhand. Je ziet dat hij alles doorvoeld terwijl hij werkt, alle vlin-
ders vliegen vrij. Hij doet geen kunstje. Alles is echt. Voor wie
vanuit de stad in de sterren kijkt wordt het heimwee verlost van
zijn ingekeerdheid in zichzelf, van de fixatie op het gevoel die de
gebrokenheid doet vergeten. Dan wordt de heimwee herinnering
aan iets wat definitief verloren, geschonden, verdwenen of onbe-
reikbaar is.
Als een schreeuw zonder geluid hoorde ik die klank over het stille,
rimpelloze water van een fjord. Volledig verlies bestaat niet in deze
omgeving. Alles lijkt op het eerste gezicht onbewoond, maar bij
inzooming zie je het leven met te weinig licht. De mensen houden
hier de deur graag dicht. Je moet binnenglippen via een kier. Pas
in het voorjaar, als de liefde inzet, gaat het hier dooien. Dan laat
het echte land zich tijdelijk zien. Men gaat los.
Zoveel dood heeft Munch gekend, zoveel troost heeft hij gegeven.
Soms, als ik een merel hoor fluiten in de achtertuin, zie ik de lijken
gestapeld liggen. Het is mijn afwijking van de maand mei.
Van de doden niets dan goeds, ze zijn immers dood, je hoeft niets
meer te vrezen.