Geschreven artikelen over/van Jan de Bruin

¨Kunst maakt mij lichter, alles in het leven is bruikbaar om te verbeelden en vorm te geven vanuit een opborrelende gedachte. Het is mijn plicht als kunstenaar hierbij zuiver en authentiek te blijven.¨

Het Leitmotiv in het werk van beeldend kunstenaar en auteur Jan de Bruin uit de stad Groningen, is authenticiteit. Waar voortdurende honger naar nieuwe beelden kan leiden tot incoherentie, is dat niet het geval: de mens staat centraal en wandelt, hand in hand met zijn maker, door de werken. Een kunstenaar en mens die de diepte opzoekt en de opdoemende schaduwen daarin niet schuwt.

Jan de Bruin (1945) is opgegroeid in Leeuwarden als vierde kind in een gezin van zes, waar hij de uitzondering op de regel vormde. Geen gehoorzaam, gedwee, binnen de main stream levend en bewegend kind in die leefomgeving, maar een vroegwijs jongetje dat zich op zijn 5de al bewust was van een groter universum en zijn plaats daarin. 'Kunstenaar ben je vanaf je geboorte'. Medio jaren zestig volgde hij een kunstopleiding aan de Minerva Academie te Groningen om zich te scholen en vormen tot autonoom kunstenaar. Hij maakte kennis met een grote diversiteit aan materiaal en techniek, maar dat diende enkel tot vorming van meer authenticiteit. Hij moest zichzelf ontdekken. Op diezelfde school werd hij later docent 'schilderen, vormgeving.'

Ooit begon zijn kunstenaarsbestaan met een snel stijgende lijn van succes: nationale en internationale opdrachten, een zich uitbreidend netwerk van kunstkenners en kunstliefhebbers, een vaste galerie voor zijn werk (De Mangelgang, Groningen) en veel aanvragen voor tijdelijke exposities. Maar, bekend worden en veel werk genereren kent ook een andere kant: geleefd worden, invulling van tijd door anderen, veel meelifters en steeds verder inperkende vrijheid. De angst om steeds minder oorspronkelijk werk te leveren deed hem besluiten back to basic te gaan en zich terug te trekken in zijn werk. Na zijn docentschap lonkte het warme zuiden. Zoals zoveel kunstenaars voor hem trok hij naar Zuid-Italië om daar te constateren dat de sfeer hem daar te zwaar bleek en hem niet voldoende inspireerde. Jan had het grote, lichte en luchtige stadsleven nodig. Het werd Milaan, waar hij zich helemaal thuis voelde. In de solitude van het kunstenaarsbestaan werd Jan meer en meer met zichzelf geconfronteerd: 'niet alles werd meer goud wanneer ik het aanraakt.' Na drie Italiaanse jaren keerde 'Il Lupo' (de wolf, een bijnaam die hij kreeg om zijn lange haar) definitief terug naar Nederland.

Gelaagd werken
Gelaagdheid en menselijke emotie, dat is wat zich in mijn gedachten opdringt en blijft haken als ik het werk van De Bruin bekijk in zijn knusse woning in de Visserstraat in Groningen. Een smalle straat waar veelal studenten en kunstenaars wonen. Een paar deuren verder huist dichter Jean-Pierre Rawie. De schilderijen van acryl of olieverf trekken me aan, ook al is er soms een lichte afweer voelbaar, want door kleurgebruik ogen sommige werken duister. Duister is niet per definitie verkeerd, maar het is een menselijke reactie dat voorzichtig te benaderen. Misschien wel het oogmerk van de kunstenaar.

De kleur van de hoop, oranje, kruipt door zijn werk, overduidelijk of schemerend vanuit de onderlaag.
'Hoop wordt veroorzaakt door verlangen', verduidelijkt hij me. Het verlangen, de liefde, zet aan tot ontdekkingstochten. De hoop schuilt daar altijd in. En juist door de gelaagdheid van alles, en alles is liefde, duikt het oranje van de hoop zo vaak op. Zoveel nieuwe inspiratie lijkt te hangen aan 'De boom der ideeën' (2010, boek100: De lange schaduw, pagina 5-1, tekening, 30 x 21 cm). De stam is zwaar aangezet, maar aan de takken hangt kleur als vruchten, klaar om geplukt te worden. Beschermd door de stevige stam, waagt een figuur het de wereld in te kijken, de oren gespitst. Klaar voor nieuwe ideeën?

Digitale experimenten
Gezien zijn vorming die deels in Italië praktische invulling heeft gekregen, is ook een predikaat als Arte Cifra niet misplaatst. Leg ik een aantal werken naast elkaar dan zie ik overeenkomst met Clemente, maar ook met Georg Baselitz, contemporain duizendpoot. Jan de Bruin houdt er niet van om zichzelf met anderen te vergelijken of vergeleken te worden 'omdat iedere kunstenaar vanuit heel specifiek eigen bron put en dat vertaalt en visualiseert of verwoordt.' Dat zelf opgebouwd en uniek imago is ontstaan door een combinatie van professionele opleiding, veelvoud van technieken beheersen, de eigen grenzen overgaan en alles willen proeven en proberen. Nieuwe tijden brengen nieuwe middelen en in het proces zichzelf blijvend uit te vinden en tegen te komen, is Jan de Bruin veel met digitale middelen aan het experimenteren.

Op zijn pc maakt hij werken, die voorstudies voor schilderijen blijken te zijn of tot geheel autonome digitale werken zichzelf laten ontdekken. Ook hier dringt zich weer een vergelijking op met Baselitz. Net als hij is er een zelfde soort ontwikkeling in fasen, waarbij de kunstenaar zich distantieert van een eerdere periode en op heel andere wijze verder gaat. Maar niets komt voort uit niets, dus evolueert wat was naar wat is toe. Zijn digitale werken zijn wat dat betreft niet anders dan de meer tastbare: gelaagdheid en overal de mens voelbaar aanwezig, het ademt Europees Neo-Expressionisme uit.

Stap voor stap, ofwel 'Passo a passo' (2010, computertekening, 14 x 14 cm) laat hij het proces het proces zijn, zonder aan wijze of tempo te tornen. Stap voor stap, laag voor laag bouwt het werk zichzelf op als het ware. Stap voor stap ontdoet hij het werk ook van overmatige franje, als dat nodig voelt. Het gaan, de gefaseerde ontwikkeling van de eerste streek tot de definitieve versie, daar gaat het om.

De schrijvende presentie
Naast het moderne, snelle en digitale als het gaat om de middelen om zichzelf tot uiting te brengen, heeft het schrijven een even gerenommeerde plaats gekregen in het leven van De Bruin als het schilderen. In een gestaag werktempo van dagelijks tussen 15 uur 's middags en 3 uur 's nachts produceert hij zijn gemiddeld 6 opzetten van werk, waarna hij zich kan overgeven aan het omzetten van filosofie en mijmering in woorden, een afzetten tegen het beeld. Via een weblog deelt hij dat met de wereld. Wanneer ik door zijn boek As/Is blader – een geschenk aan zichzelf voor zijn 65ste verjaardag in 2010 – is dat wat me opvalt: de herkenbare mens en beeldend kunstenaar, die in woord en beeld het leven tracht te doorgronden. Dat grote verlangen zorgt ervoor dat zijn werk zich avontuurlijk blijft ontwikkelen. Het werk 'Sfinx' (2001, acryl op doek, 60 x 60 cm) is een mooi representant van die innerlijke drive. De gesloten ogen priemen de wereld in. Achter die ogen bevindt zich het zelf, wat voor de wereld deels een raadsel moet blijven. In een wereld, zwart en zwaar, trekt de kunstenaar zich terug in een omgeving vol kleur en kan zich daar volledig laten gaan.

Brown Breezer
Kunstenaar ben je een leven lang. Het is een roeping, geen vak. De ware kunstenaar trekt geen scheidslijn tussen wat hem drijft en inspireert en wat hij produceert. Hoe kan je ook als alles inspireert en je de wereld beziet met de ogen van iemand die gedachten en verbeelding vorm wil geven. Hijzelf gaat in de marge en laat zich in het proces van vorming onbeperkt gebruiken door de muze. Kunstenaar zijn is meer dan kennis en kunde ventileren, is geen techniek of truc die je herhaalt, maar is op eigen wijze jezelf helemaal geven en naakt aan de wereld tonen.
Jan de Bruin is iemand, die het lef heeft altijd zichzelf te zijn. Een Brown Breezer, een gelouterd levensfluisteraar, die door zijn eigen werk en de (kunst)wereld wandelt. Een boodschap zaaiend van onontkoombare gelaagdheid van het leven, maar ook van vooral jezelf blijven en je eigen weg gaan, ongeacht wat mensen zeggen, denken en vinden.

'De cultuur van vandaag is het beste te omschrijven als grillig: een voortdurende ZigZag wisselwerking tussen de wanen van de dag. Mentale omgevingen brullen graag vanuit hun eigen achtergrond en veranderen constant. Alles blijkt tenslotte erg tijdelijk.'

Jan de Bruin, beeldend kunstenaar.
Website: www.jandebruin.net, weblog: http://jandebruin.web-log.nl.
As/Is, standaard editie, 44 pagina's, fullcolour, hardcover, € 25,00. Verkrijgbaar bij Philip Elchers uitgeverij, www.philipelchers.nl. Luxe editie is uitverkocht.
Naar de website Artizontaal.nl

Door Marianne van Waterschoot